Dnia 21 czerwca br. Rada Osiedla Głębokie-Pilchowo (dalej: RO) otrzymała do zaopiniowania projekt Uproszczonego Planu Urządzenia Lasów Miejskich Szczecina na okres 10 lat, od 1 stycznia 2022 do 31 grudnia 2031. Dokument ten będzie decydował o sposobie gospodarowania w lasach miejskich całego Szczecina.
Zostaliśmy zaproszeni jako RO do udziału w wideokonferencji wykonawcy planu, którym jest Biuro Urządzenia Lasów i Geodezji Leśnej w Gorzowie Wielkopolskim. Konferencja, na której wykonawcy planu wyjaśniali jego zapisy odbyła się 23 czerwca br. W konferencji wzięły udział Iwona Trzaska i Krystyna Cyrulińska. Przedstawicielki naszej RO były jedynymi, które wzięły w niej udział, pomimo, że zaproszone były wszystkie rady osiedlowe, w których granicach znajdują się Lasy Miejskie.
Analiza zapisów UPUL oraz wyjaśnienia planistów wzbudziły nasze zastrzeżenia. W imieniu Rady zwróciliśmy się o udostępnienie mapy cięć rębnych na obszarze obowiązywania planu. Po otrzymaniu mapy nasze obawy jedynie zwiększyły się.
Wiceprzewodnicząca RO Iwona Trzaska wysłała do zaproszonych na wideokonferencję Rad Osiedlowych materiały informacyjne, które otrzymaliśmy od administracji Lasów Miejskich. Odpowiedziała jedynie RO Kijewo.
W celu zasięgnięcia dodatkowych opinii zwróciliśmy się do Pana Pawła Pawlaczyka z Klubu Przyrodników (leśnika-przyrodnika) o opinię dotyczącą przedstawionego nam projektu Uproszczonego Planu Urządzenia Lasów Miejskich Szczecina, którą otrzymaliśmy i uwzględniliśmy w naszym stanowisku.
- Lasy Miejskie Szczecina.
Lasy Miejskie Szczecina o powierzchni leśnej 2.593,51 ha, to trzecie co do wielkości lasy komunalne w Polsce. Tereny Lasów Miejskich Szczecina organicznie powiązane z zielenią parków miejskich są bezcennym bogactwem naszego miasta. Są dobrem wszystkich jego mieszkańców i muszą podlegać szczególnej ochronie. W tego typu lasach kryteria gospodarcze należy podporządkować wartościom przyrodniczym, krajobrazowym, kulturowym i społecznym, mają one inne funkcje niż lasy gospodarcze. Standardowe plany urządzenia lasu poprzez odnowienia rębniami różnej kategorii, pozyskaniem drewna, zalesianiem, ustanowieniem wieku rębności, po przekroczeniu, którego należy drzewo wyciąć i posadzić nowe nie powinny mieć zastosowania do lasów miejskich.
Przyczynkiem do ogólnopolskiej dyskusji o sytuacji lasów we władaniu samorządów miejskich były drastyczne wycinki w roku 2005 prowadzone w oparciu o Uproszczony Plan Urządzenia Lasów Miejskich Szczecina na lata 2001- 2012. W roku 2005 wycięto najpiękniejsze buki i dęby w obrębie całych Lasów Miejskich Szczecina, szczególnie drastyczne trzebieże dotknęły lasów wokół naszego osiedla. W tamtym czasie protestowaliśmy zszokowani skalą wycinek. Zapewne wielu mieszkańców Głębokiego pamięta poczucie straty na widok leżących pokotem ogromnych buków i dębów. Dzisiaj po przepięknych, starych, lecz zdrowych drzewach pozostały okazałe wzgórki kryjące ich korzenie i resztki pni. W roku 2005 zaczęliśmy aktywnie bronić lasu, niestety dopiero gdy zobaczyliśmy skalę wycinek, czyli gospodarczego użytkowania i odnowienia lasu. Nasze lasy, bo lasy komunalne (miejskie) są własnością mieszkańców Szczecina, zostały brutalnie „odnowione i wykorzystane gospodarczo”. Głównym wytłumaczeniem była prawidłowa gospodarka leśna, zagrożenie dla trwałości lasu ze względu na wiek drzew, uszkodzenia genetyczne starych drzew, konieczność wymiany pokoleniowej. Dzięki działaniom społecznym udało się zablokować realizację zapisów tamtego planu.
W latach 2012–2021 opracowano jedynie plan ochrony przyrody i wykonywano tylko niezbędne zabiegi sanitarne i pielęgnacyjne. W chwili obecnej w związku z nowym uproszczonym planem urządzenia lasu wraca sprawa Lasów Miejskich. Warto już teraz dyskutować nad treścią planu niż później protestować nad ściętymi ponad stuletnimi bukami i dębami. Podejście do gospodarowania w lasach miejskich przedstawione w Uproszczonym Planie Urządzenia Lasu na lata 2021-2031 budzi nasze najgłębsze obawy. Zakłada kontynuowanie tzw. gospodarki leśnej z czasu obowiązywania planu z lat 2001-2011, który wzbudził tak liczne protesty społeczne.
Istotą problemu dla gospodarowania w lasach komunalnych jest brak ustawodawstwa, które obligatoryjnie zobowiązywałoby samorządy miejskie do ustanawiania planów ochrony i gospodarowania lasami miejskimi w zgodzie z ich rzeczywistą rolą i znaczeniem w przestrzeni miast.
• W ostatnich latach zmieniło się podejście do lasów miejskich, pomimo braków ustawowych w wielu miastach Polski ich włodarze rozszerzają opracowania zmieniając zasady gospodarowania na cennych dla miast obszarach leśnych. Przykładem mogą tu być lasy miejskie Poznania, Trójmiasta, Torunia. Nawet na terenach Lasów Państwowych, w których priorytetem jest gospodarcze użytkowanie lasu, 1 września br. wejdzie w życie Zarządzenie Dyrektora Generalnego Lasów Państwowych o wprowadzeniu „Wytycznych do zagospodarowania lasów o zwiększonej funkcji społecznej na gruntach w zarządzie Lasów Państwowych „
• Według wyżej wymienionych wytycznych do lasów o zwiększonej funkcji społecznej należą tereny leśne w bezpośrednim lub bliskim sąsiedztwie osiedli mieszkaniowych, na których przez cały rok koncentruje się ruch rekreacyjny. Planowane działania na ich obszarze mają przede wszystkim zapewnić bezpieczeństwo osób, zachować estetykę krajobrazu leśnego,
• zachowanie trwałości lasu bez prowadzenia zrębów zupełnych, szerokie konsultacje społeczne, inwestycje w infrastrukturę turystyczną.
Wprowadzenie kategorii lasów o zwiększonej funkcji społecznej i określenie sposobów gospodarowania na ich terenie daje szansę także lasom komunalnym. Lasy miejskie niewątpliwie należą do tej kategorii, niestety zarządzenie dotyczy lasów państwowych.
- Główne zastrzeżenia do zaprezentowanego Uproszczonego Planu Urządzenia Lasów Miejskich Szczecina dotyczą:
• Zakresu stosowania rębni zupełnych i ich skala, porównywalna do klasycznej gospodarki w lasach państwowych użytkowanych gospodarczo.
• Pomimo, iż aktualnie lasy mają dobry stan zdrowotny i sanitarny, planuje się wysokie pozyskanie rębne, średnio około 4,3 m3 /ha, w lasach państwowych w roku 2021 średnio 5,8m3/ha.
• Ustalenia dla drzew wieku rębności, który sankcjonował będzie ich wycinkę po osiągnięciu przez buki i sosny wieku 140 lat, a dęby 180 lat
• Braku jakiegokolwiek odniesienia do ochrony krajobrazu leśnego
• Ustanowienia niewielkiej ilości pomników przyrody, brak ochrony starodrzewu stanowiącego o jakości krajobrazu leśnego
• Brak udziału lokalnej społeczności przy tworzeniu założeń do uproszczonego planu urządzenia Lasów Miejskich Szczecina.
- Proponowane działania dotyczące uspołecznienia problematyki gospodarowania na obszarze Lasów Miejskich Szczecina:
• wystąpienie do wszystkich RO Szczecina o współpracę i poparcie wypracowanych uwag do UPUL,
• zainteresowanie mediów problematyką Lasów Miejskich,
• włączenie do współpracy organizacji miejskich zajmujących się problematyką ochrony przyrody oraz mieszkańców zainteresowanych współpracą w zakresie „udziału społeczności lokalnej w podejmowaniu decyzji dotyczących trwałego i zrównoważonego rozwoju gospodarki leśnej”,
• apel-informacja do Radnych Rady Miasta, Komisji Ochrony Środowiska Rady Miasta i Prezydenta z załącznikiem w postaci uwag do UPUL.
• opracowanie uwag do Uproszczonego Planu Urządzenia Lasów Miejskich Szczecina w konsultacji ze specjalistami
opracowała: Krystyna Cyrulińska